De ondernemende leraar

Ondernemerschapsonderwijs strekt zich tegenwoordig uit van basisonderwijs tot universiteit, aangezien het door de Europese Commissie is erkend als een sleutelcompetentie voor levenslang leren. Opmerkelijk is echter dat de toekomstige leraren slechts beperkt worden getraind in ondernemerschapscompetenties tijdens hun lerarenopleiding, terwijl zij juist verantwoordelijk zijn voor het vormen van onze jeugd.

De heersende aanname blijft dat deze competenties alleen behoren tot het domein van het economieonderwijs. Echter, zelfs binnen het economieonderwijs ervaren veel docenten een zekere mate van onzekerheid wanneer ze worden gevraagd om les te geven in
ondernemerschap, met name als ze nog geen praktijkervaring hebben in het ondernemen (Göksen et al., 2022).
Dit heeft geresulteerd in aanzienlijke inspanningen binnen de lerarenopleiding economie om toekomstige economiedocenten te voorzien van ondernemerschapscompetenties.
Bij de lerarenopleiding economie in Amsterdam hebben we een leerlijn ondernemerschap ontwikkeld om docenten uit te rusten met ondernemerschapscompetenties.

Keuzevak ondernemen

Het doel van het bachelorprogramma is om toekomstige economiedocenten in staat te stellen om enerzijds hun eigen ondernemerschapscompetenties verder te ontwikkelen en anderzijds, ondernemerschapsopdrachten, -lessen en -projecten te ontwerpen
en te doceren. In dit verband is het katern ‘Competenties voor de Economische Transitie’ specifiek ontwikkeld voor de bachelor. Dit katern is vrij toegankelijk voor iedereen en dient als naslagwerk in alle aangeboden ondernemerschapsvakken.

Daarnaast hebben we ook in het masterprogramma een keuzevak ondernemen opgenomen, waarin we naast het aanbod van verdiepende kennis over (duurzaam) ondernemen, studenten vooral uitdagen om bestaande ondernemerschapsprogramma’s op hun scholen te herontwerpen met behulp van wetenschappelijke inzichten in de pedagogiek en didactiek achter het ondernemerschapsonderwijs. Ook voor de master wordt er momenteel gewerkt aan een katern, dat ook als naslagwerk gebruikt kan worden binnen de master lerarenopleidingen.

Studiereis Istanbul

Het ondernemerschapsprogramma op de bachelor wordt afgesloten met een studiereis. Dit jaar brachten we onze studenten naar de bruisende metropool Istanbul. Tijdens deze reis stonden duurzaam ondernemen en waardevolle ervaringen centraal.
Onze studenten verkenden onder andere een zonnepanelenfabriek in Tuzla (DevMarmara/HT Solar), waar ze inzichten opdeden over innovatieve projecten en mogelijkheden verkenden op het gebied van groene energie.
Verder bezochten we de Boğaziçi Universiteit, die in de QS World University Ranking Sustainability 2024 maar liefst 300 plaatsen is gestegen. Tot slot bezochten we de Kamer van Koophandel in Istanbul, waar studenten waardevolle inzichten verkregen in de uitdagingen van een land met hoge inflatie, rente en schommelende wisselkoersen.
Tijdens de studiereis kregen de studenten de gelegenheid om hun ideeën over ondernemerschap en duurzaamheid uit te wisselen, wat resulteerde in levendige discussies. Buiten het verwerven van inzichten op het gebied van ondernemen en duurzaamheid, beleefden de studenten ook waardevolle momenten in Istanbul en onderling.

Eerste stap

Terwijl we met het opleiden van economieleraren een eerste stap in de goede richting hebben gezet, realiseren we ons dat we er nog lang niet zijn. Het is van belang om leraren van diverse vakgebieden te scholen in ondernemerschapscompetenties.
Deze competenties zullen alle docenten, ongeacht hun vakgebied, verrijken door hen te stimuleren een ondernemende houding aan te nemen. Hierdoor worden ze aangemoedigd om ook hun leerlingen te onderwijzen in ondernemerschapscompetenties die relevant zijn voor onze samenleving.
Deze verantwoordelijkheid dient niet langer uitsluitend te liggen bij economiedocenten, maar bij alle docenten. Het is een gezamenlijke uitdaging die we ook samen moeten aangaan.

Sultan Göksen-Olgun is lerarenopleider, columnist en onderzoeker (PhD-student, Maastricht University).