Een Goeroe

Goeroe: een overbekend begrip voor iedereen die de jaren tachtig van de vorige eeuw heeft meegemaakt. Wat een aantrekkingskracht had zo'n spiritueel leider op velen uit de westerse wereld. Bij massa's trok men indertijd naar bijvoorbeeld de Bhagwan, namelijk Bhagwan Shree Rajneesh, om zich in zijn commune in India tot een nieuw mens te laten omvormen: spiritualiteit, sensualiteit, oosterse mystiek in een oase van liefde, vrijheid, vreugde en harmonie, waren kernwoorden. Men gaf zich helemaal over aan de goeroe, die men onvoorwaardelijk geloofde en volgde. Een goeroe (guru), een spiritueel leider en gids, in Tibet vertaald als lama, hetgeen 'onovertroffen' betekent, dus op zijn minst een zwaargewicht op zijn terrein.

De term is een eigen leven gaan leiden ook op andere gebieden dan die van levensbeschouwing en religie. Zo wordt het woord gebruikt voor bekende personen, die een hoog aanzien genieten. Dus voor onovertroffen zwaargewichten op hun terrein. We komen de aanduiding tegen in de ICT wereld, in management situaties, maar ook in het onderwijs. De mening van zo'n zwaargewicht, zo'n goeroe, wordt voor velen beschouwd als zaligmakend, onovertroffen en navolgenswaardig. Sterker, als je wat wilt in die vakgebieden dan zou het noodzakelijk zijn om de mening en de richtlijnen van dat zwaargewicht te volgen, want anders kom je nergens.

Dergelijke goeroes kennen we in het onderwijs maar al te goed, alhoewel we ze niet bij die naam noemen. Van tijd tot tijd staat er weer zo'n zwaargewicht op die ons even zal vertellen hoe we onderwijs moeten geven en vormgeven. Als het geen minister is, of een hoogleraar uit Australië, of een elders geobserveerd systeem, of een verdwaalde geleerde die lumineuze ideeën aan de man en de vrouw wil brengen, dan zijn het wel de voorzitters van de sectorraden van het onderwijs, of consultants uit de talrijke consultancybureaus die zich door het onderwijs laat inhuren. En wee je gebeente als je dan niet doet wat dat zwaargewicht te vertellen heeft. Want het bestuur van je school heeft duur geld op tafel gelegd om nu eens en voor altijd de kwaliteit omhoog te schroeven. En zo moeten we aan de leiband van die ingehuurde “onovertroffene”.

Denk nu niet dat ik zomaar wat aan het verzinnen ben, de voorbeelden zijn legio. Je kent de namen toch nog wel van een aantal goeroes? Denk eens terug aan het procesmanagement in het VO, denk eens aan het zelfverantwoordelijk leren, denk aan het zelfstandig leren, denk aan het competentiegericht leren, denk aan het vrijheid/blijheid systeem van vernieuwingsscholen, denk aan het loslaten van klassikaal onderwijs, denk aan de ideeën van mislukten in de school die zich nu als goeroe ontpoppen, de lijst is te lang om allemaal op te noemen. Stuk voor stuk mensen
en zaken waarin misschien een sprankje waarheid te vinden is, maar die in hun consequenties 'zum Teufel führen'. Mislukkingen bij de vleet, teleurstellingen alom, experimenten waar kinderen en jongeren de dupe van zijn geworden. Hoe komt het anders dat een groot aantal van de basisschoolverlaters nauwelijks kan lezen en rekenen? Om van schrijven maar helemaal niet meer te spreken. Denk ook maar eens aan het programma 'Een klas vol ouders' en wat er is overgebleven van hun schooltijd.

Ja, om een reclameslogan van de TV spot te parafraseren: “Goed onderwijs, daar houden we van”. Maar wie kan daar nu het beste voor zorgen: die goeroe, het bestuur, of jij? Je zult niet verbaasd zijn dat in mijn ogen jij het bent die voor dat goede onderwijs kan zorgen. Jij, lezer, de
professional, de lera(a)r(es), die dagelijks voor de klas staat. Jij zorgt voor verbetering, waar je dat nodig acht, niet die goeroe die voor veel geld is ingehuurd. Een schoolbestuur wil uiteraard waar voor zijn geld, te weinig echter realiseert men zich dat jij het bent waarin geïnvesteerd is. Het valt mij op dat de mening en de inzichten van de docent/het docententeam dikwijls nauwelijks op waarde wordt geschat. Het gaat veelmeer om die goeroe en wat hij/zij ons voorschrijft.

In een programma van Hans Goedkoop kwam beschamend naar voren hoe de waardering voor ons beroep is gedaald in de afgelopen jaren. Zijn we met z'n allen veel te weinig zelfbewust? Profileer je als de deskundige die weet waar het in het onderwijs om gaat, die de tools heeft om het onderwijs te verbeteren (waar dat nodig is), die zelf dat gewicht heeft waar die goeroe misbruik van maakt.

Je overleveren aan de goeroe leidt tot teleurstelling en narigheid. Kijk maar naar de commune van de Bhagwan waarmee het slecht is afgelopen. Ook bij de onderwijsgoeroes draait het namelijk meestal om de pecunia die hij/zij verdient en die het schoolbestuur moet betalen.